efsyn.gr

Άνθρωποι που φτάνουν στα ελληνικά νησιά σε μια προσπάθεια να ζητήσουν άσυλο στην Ευρώπη έχουν περιγράψει στις ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα (ΓΧΣ) συγκλονιστικές εμπειρίες βίας και άγριων επαναπροωθήσεων.

Σε 42 περιπτώσεις τον περασμένο χρόνο, οι ομάδες των ΓΧΣ έχουν περιθάλψει περισσότερα από 570 άτομα, συμπεριλαμβανομένων 24 εγκύων γυναικών, που χρειάστηκαν επείγουσα ιατρική περίθαλψη ή ψυχολογική στήριξη μετά την άφιξή τους στο νησί της Σάμου. Όλοι είχαν ταξιδέψει από τις ακτές της Τουρκίας — μόλις λίγα χιλιόμετρα μακριά — με μικρές φουσκωτές βάρκες, κατά μήκος του Αιγαίου.

Τρομοκρατημένοι μήπως τους πιάσουν οι αρχές και τους επαναπροωθήσουν βιαίως στην Τουρκία, οι περισσότεροι κρύβονται μόλις φτάσουν στο νησί — μερικές φορές μένουν κρυμμένοι για μέρες, χωρίς φαγητό ή νερό.

«Μερικοί άνθρωποι επηρεάζονται τόσο σοβαρά από τον φόβο που δεν μπορούν να μιλήσουν ή να περπατήσουν», δήλωσε ο Νικόλας Παπαχρυσοστόμου, επικεφαλής της αποστολής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Ελλάδα. «Το καλοκαίρι, βλέπουμε πολλούς ασθενείς να υποφέρουν από θερμική εξάντληση και αφυδάτωση. Τους χειμερινούς μήνες, έπρεπε να περιθάλψουμε τρία άτομα με κρυοπαγήματα, καθώς κρύβονταν έξω για αρκετές ημέρες σε χαμηλές θερμοκρασίες. Επίσης, αντιμετωπίζουμε συχνά τραυματισμούς από ατυχήματα που συμβαίνουν κατά την αναρρίχηση σε απότομους βράχους στο νησί, όπως τραύματα στα πόδια, κατάγματα και εξαρθρώσεις ώμων. Τον Απρίλιο του 2022, περιθάλψαμε μια ολόκληρη ομάδα που έπεσε σε γκρεμό, ενώ έτρεχε να ξεφύγει από τις συνοριακές αρχές. Μέχρι σήμερα, χρειάστηκε να παραπέμψουμε 37 άτομα στο νοσοκομείο με ασθενοφόρο».

Πολλοί από τους νεοαφιχθέντες είναι γυναίκες και παιδιά. Μια έγκυος γέννησε κρυμμένη, χωρίς ιατρική βοήθεια. Μια άλλη ήταν σε λοχεία όταν έφτασε η ιατρική ομάδα των ΓΧΣ για να τη βοηθήσει.

Οι περισσότεροι άνθρωποι που φτάνουν στη Σάμο περιγράφουν ότι αναχαιτίστηκαν από τις αρχές ασφαλείας και τη συνοριοφυλακή, κατά τη διάρκεια προηγούμενων προσπαθειών να ζητήσουν άσυλο στην Ευρώπη και ότι επαναπροωθήθηκαν βίαια στην Τουρκία. Μερικοί επέστρεψαν στα τουρκικά ύδατα—αυτό συνέβη εννέα φορές σε ένα άτομο που έλαβε βοήθεια από τους ΓΧΣ. Πολλά άτομα με την υποστήριξη των Γιατρών Χωρίς Σύνορα είπαν στις ομάδες μας ότι έφτασαν μαζί με άλλα άτομα που δεν είδαν ποτέ ξανά.

Άτομα που υποβλήθηκαν σε θεραπεία αναφέρουν ότι έχουν υποστεί ή έχουν γίνει μάρτυρες σωματικής βίας ή απάνθρωπης και ταπεινωτικής μεταχείρισης, συμπεριλαμβανομένων ξυλοδαρμών, ερευνών, αναγκαστικών εξετάσεων στα γεννητικά όργανα, κλοπών περιουσιακών στοιχείων και παραμονής σε βάρκες χωρίς κινητήρα στη θάλασσα.

«Όταν φτάσεις στα βουνά και σε στέλνουν ξανά πίσω, νιώθεις σαν να πεθάνεις», είπε η Λορέτα*, η οποία νοσηλεύτηκε από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα και περιέγραψε ότι οι συνοριακές αρχές στη  Λέσβο την επαναπροώθησαν με τη βία δύο φορές, πριν καταφέρει και φτάσει στη Σάμο. «Μας έφεραν σε ένα μεγάλο λιμάνι. Ήταν πολλοί, πολλοί αστυνομικοί. Έπρεπε να μπούμε μέσα σε ένα κτίριο. Άρχισαν να με χαστουκίζουν, τους άντρες, την κυρία που ήταν έγκυος, όλους. Μας χτύπησαν με ένα ξύλο και με τα πόδια τους. Από τότε έχω προβλήματα με το πόδι μου και με την πλάτη μου. Μετά μας έβαλαν σε μια μεγάλη βάρκα».

Αν και οι ομάδες των ΓΧΣ δεν έχουν γίνει άμεσα μάρτυρες βίαιων αναχαιτίσεων ή αναγκαστικών επαναπροωθήσεων, οι αναφορές των ασθενών μας δείχνουν ότι αυτές οι πρακτικές γίνονται πιο συχνές και πιο βίαιες.

«Όχι μόνο είναι παράνομες αυτές οι συμπεριφορές, αλλά θέτουν επίσης σε κίνδυνο το δικαίωμα των ανθρώπων να υποβάλουν αίτηση για άσυλο», δήλωσε η συντονίστρια των ΓΧΣ Σόνια Μπαλερόν. «Αυτές οι πρακτικές εκθέτουν επίσης τους ανθρώπους σε περαιτέρω τραύματα και στον κίνδυνο μακροχρόνιων προβλημάτων σωματικής και ψυχικής υγείας. Είναι ευθύνη των ελληνικών και των ευρωπαϊκών αρχών να διασφαλίσουν ότι τηρείται ο νόμος και ότι οι διαδικασίες σχετικά με την υποδοχή, την αναγνώριση και τη διεθνή προστασία εφαρμόζονται αποτελεσματικά».

Στη Σάμο, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ειδοποιούν τις αρχές πριν μεταβούν σε μια τοποθεσία για να βοηθήσουν τους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν προβλήματα και, μόλις βρεθούν στο χώρο, συντονίζονται με τις αρχές ασφαλείας και τις ιατρικές αρχές για παραπομπές στο νοσοκομείο με ασθενοφόρο. Οι ομάδες μας φέρουν κουτιά πρώτων βοηθειών, στεγνά ρούχα, προμήθειες πόσιμου νερού και μερίδες φαγητού έκτακτης ανάγκης και φορούν πάντα λευκά μπουφάν που φέρουν ευκρινώς το λογότυπο των ΓΧΣ.

Αφού οι ΓΧΣ παράσχουν επείγουσες ιατρικές και ψυχολογικές πρώτες βοήθειες, οι αρχές ασφαλείας μεταφέρουν τους νεοαφιχθέντες σε ένα κλειστό κέντρο υποδοχής, υψηλής ασφάλειας, που βρίσκεται περίπου μία ώρα με τα πόδια από την πόλη του Βαθύ. Μετά από πέντε ημέρες καραντίνας, οι ΓΧΣ επιτρέπεται να επισκέπτονται ασθενείς για να ελέγξουν την ιατρική τους κατάσταση και να βεβαιωθούν ότι έχουν έγκαιρη πρόσβαση σε περαιτέρω ιατρική φροντίδα. Το κέντρο υποδοχής είναι ο μόνος τρόπος για να εγγραφούν οι νεοαφιχθέντες και να ζητήσουν άσυλο. Οι άνθρωποι πρέπει να περιμένουν στο κέντρο υποδοχής, ενώ υπομένουν μακρές και περίπλοκες νομικές διαδικασίες για την ολοκλήρωση των αιτημάτων ασύλου τους.

* το όνομα έχει αλλάξει